สำหรับสถานที่โบราณที่ได้มีการขุดค้นพบนั้นเป็นสถานที่โบราณที่มีอายุมาหลายช่วงอายุคนและได้มีสิ่งของเก่าแก่มากมายที่ยังได้หลงเหลือให้พวกเรานั้นได้ดูกันสถานที่โบราณแห่งนี้ซึ่งได้ถูกค้นพบที่ภาคอีสานเป็นส่วนใหญ่และก็ได้มีการบูรณะขึ้นมาใหม่เพื่อให้เห็นถึงความเก่าแก่ของสถานที่โบราณแห่งนี้อีกทั้งยังมีภาษา กู่ ที่เขาเอาไว้เรียกกันในสมัยก่อนยุคโบราณอีกด้วย
กู่ เป็นคำที่นิยมใช้ในจังหวัดขอนแก่น สกลนคร และ มหาสารคาม
หมายถึงปราสาทหรือเจดีย์และยังรวมไปถึงในสถานที่ศักดิ์สิทธิ์หรือโบราณสถาน ซึ่งผู้คนก็ได้ให้ความเคารพและมากราบไหว้สืบต่อกันมาหลายช่วงอายุคนกู่บ้านเขวาหรือปรางค์กู่มหาตุตั้งอยู่ในเขตอำเภอเมืองมหาสารคามเป็นโบราณสถานที่มีอายุราวๆพพุทธศตวรรษที่18ก่อสร้างขึ้นด้วยศิลาแลงเป็นรูปกระโจมสี่เหลี่ยมกรมศิลปากรได้
ทำการขุดแต่งและบูรณะด้วยวิธีแบบโบราณโดยการเอาก่อหินออกจากนั้นก็นำเอามาประกอบขึ้นมาใหม่เข้าที่เดิมผังหลักของอำเภอกู่บ้านเขวาประกอบไปด้วยปราสาทประทานก่อขึ้นด้วยศิลาแลงสูงจากพื้นดินถึงยอดวัดได้ประมาณ8เมตรมีประตูเข้าออกทางด้านของทิศตะวันออกส่วนอีกสามด้านเป็นประตูหรอกเรือนทาสหรือครั้งพักก็ได้เป็นรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัสเพิ่มมุมขนาดกว้างยาวด้านละ5เมตรมีมุกต่อยื่นอยู่ด้านหน้าส่วนบนทำเป็นชั้นเลียนแบบเรือนทาสซ้อนกันขึ้นไปสี่ชั้นจนถึงส่วนบัวยอดปราสาท
บริเวณด้านมุมทิศตะวันออกเฉียงใต้มีวิหารหรือบันนารายตั้งอยู่แต่ก็คงจะเหลือแค่เพียงส่วนฐานลากเท่านั้นอาคารทั้งสองหลักตั้งอยู่ในภายวงล้อมของกำแพงแก้ว ซึ่งได้ก่อสร้างขึ้นจากศิลาแลงเป็นรูปสี่เลี่ยมพื้นผ้ามีขนาดกว้าง25เมตรมีขนาดความยาว37เมตรโดยมีประตูซุ้มหรือโคปุระเป็นทางเข้าออกจากผังสถานปติยกรรมก็จะเห็นว่ากู่บ้านเขวามีองประกอบไม่ต่างกับกู่สันตรัตน์ที่อำเภอนาดูนซึ่งได้ตรงกับแผ่นผังโครงสร้างอาคารตามแบบบาณที่สร้างขึ้นเพื่อใช้เป็นศาสตร์สถานประจำสถานพยาบาลหรืออโรขยาสาร
การจารึกของปราสาท ตาพรหม ของขอมไกล่าวเอาไว้ว่าในสมัยพระเจ้าวรมันที่7ได้มีการสร้างอโรขญาสารเอาไว้มากกว่า100แห่งทั่วราชอาณาจักรเพื่อเป็นสถานพยาบาลสำหรับประชาชนของพระองค์ ซึ่งทางภาคอีสานของประเทศไทยในปัจจุบันได้ค้นพบอยู่23แห่งได้กระจายอยู่ตามจังหวัดต่างๆ
โดยเฉพาะกลุ่มจังหวัดอีสานใต้อโรขญาสารในแต่ละแห่งนอกจากจะมีตัววิหารปราสาทหินยังได้มีปราสาทอื่นๆอีกหลายหลัง เช่น เรือนนอน บ้านพักเจ้าหน้าที่ เรือนปรุง และ เก็บยาแต่ทั้งหมดนั้นจะก่อสร้างขึ้นด้วยไม้จึงได้มีการผุกพังไม่หลงเหลือให้เห็นเป็นหลักฐานจะพบแต่เพียงข้าวของเครื่องใช้ในยุคนั้น